Oranje mag eindelijk weer: drie valkuilen en drie kansen tijdens de EK-ouverture
Het is eindelijk zover: zondagavond gaat Oranje weer eens op een eindtoernooi spelen, 2528 (!) dagen na de troostfinale in en tegen Brazilië. Tegenstander is het stugge Oekraïne van voormalig topspits Andriy Shevchenko. Waar liggen de kansen voor Oranje en waar moet Frank de Boer juist voor oppassen in deze eerste wedstrijd?
Door Evert van Zoelen
Liever kijken dan lezen? Check dan hier onze video!
De bedreigingen voor Oranje
1. Oekraïne staat extreem compact
Het is het eerste wat opvalt aan het spel van Oekraïne: hoe compact het elftal staat. De ploeg zakt vaak in tot net over de middenlijn en verdedigt vanuit een 4-1-4-1 formatie wanneer de tegenstander in balbezit is. Vanuit deze organisatie zijn het de twee centrale middenvelders, Ruslan Malinovskiy en ex-PSV'er Oleksandr Zinchenko, die uitstappen om druk te zetten op de centrale verdedigers en de uitzakkende middenvelders.
Zinchenko en Malinovskiy zetten druk vooruit. De twee buitenspelers zakken juist terug richting het middenveld.
Het lastige voor de tegenstander is dat de laatste lijn goed aansluit, wanneer Oekraïne wat hoger op het veld druk zet. Dit zorgt ervoor dat er in dat geval weinig ruimte tussen de linies in ontstaat. En als Oekraïne juist terugzakt in een laag blok bij de eigen zestien, dan gaat spits Roman Yaremchuk ook helemaal mee naar achteren.
De spitsen van Oekraïne zakken bij balverlies helemaal mee terug.
Het is hierdoor erg lastig om ruimte te vinden tegen de georganiseerde ploeg van Shevchenko. Dit geldt zeker voor Oranje dat, op Memphis Depay en Frenkie de Jong na, niet overloopt van creativiteit in de voorste linies.
2. Wie vangt de buitenspelers van Oekraïne op?
Als Oekraïne zelf de bal heeft, probeert het om een overtal op het middenveld te creëren. Vaak wordt dit gedaan door linksbuiten Oleksandr Zubkov naar binnen te laten bewegen. Hij komt dan meer in het centrum te spelen, terwijl linksback Eduard Sobol hoger gaat staan. Oekraïne komt dan in een soort 3-2-4-1 uit. Het komt ook nogal eens voor dat rechtsbuiten Andriy Yarmolenko hetzelfde doet als Zubkov, waardoor beide buitenspelers centraal komen te staan.
Zubkov beweegt naar binnen en creëert een overtal op het middenveld.
De grote vraag is hoe De Boer dit op wil vangen. Vanuit de veelbesproken 5-3-2/3-5-2 formatie kiest Nederland ervoor om koppeltjes te maken op het middenveld. Dit betekent dat Georgino Wijnaldum, Frenkie de Jong en Marten de Roon allemaal een directe tegenstander afdekken. Maar wat doet Nederland als één van de Oekraïense buitenspelers naar het middenveld toe beweegt? De drie middenvelders van Oranje staan immers al in de mandekking en kunnen een extra speler dus niet opvangen. Laat Nederland dan een centrale verdediger doordekken op één van de middenvelders? Dat kan een optie zijn, maar wat als beide Oekraïense buitenspelers naar binnen toe bewegen? Twee centrale verdedigers tegelijk laten doordekken: het zou zelfmoord zijn.
Daarnaast zijn de eerder genoemde Zinchenko en - met name - Malinovskiy de grote spelmakers van Oekraïne. De twee zijn erg comfortabel aan de bal en laten zich vaak tot net voor de verdediging uitzakken om de opbouw vorm te geven. Als Frenkie de Jong en De Roon mee moeten wanneer Zinchenko en Malinovskiy zich laten uitzakken, kunnen er grote ruimtes op het middenveld ontstaan. Zeker op die momenten moet Oranje goed oppassen dat de buitenspelers van Oekraïne niet zomaar naar binnen toe kunnen bewegen en vrij kunnen komen tussen de linies.
3. De Oekraïense counter
Oekraïne is zeker geen ploeg die alleen maar achterover leunt en gokt op de counter. Dit kan echter wel degelijk een belangrijk wapen zijn voor Shevchenko en de zijnen: Nederland heeft zelf namelijk laten zien dat het erg kwetsbaar kan zijn in de omschakeling. Oekraïne is vooral gevaarlijk wanneer het de bal rond de middenlijn verovert en meteen kan omschakelen. De spelers verdedigen vanuit zones, waardoor ze meteen in de juiste posities staan om toe te slaan bij balverlies van de tegenstander.
Oekraïne onderschept de bal rond de middenlijn en komt er meteen met vier spelers uit.
Voor Oekraïne is het ogenschijnlijk lastig om tot tegenaanvallen te komen. Dit komt omdat het hele elftal inzakt en er vaak niemand voorin blijft: wanneer Oekraïne de bal dan verovert, staat er niemand klaar om meteen weg te sprinten. Maar hier zit ook meteen het gevaar voor de andere ploegen. Veel teams bewegen met extra spelers mee naar voren, aangezien Oekraïne toch niemand voorin houdt. Maar áls ze dan de bal veroveren, liggen er opeens heel veel ruimtes, terwijl de tegenpartij vaak niet goed meer staat om de counter op te vangen.
Wanneer Oekraïne de bal verovert, zoekt het elftal zo snel mogelijk een vrije speler. Als deze gevonden is, wordt er meteen naar voren toe gedribbeld terwijl de buitenspelers bijsluiten aan de zijkanten. Spits Yaremchuk beweegt ook vaak richting de zijkant. Hij mist de snelheid om toe te slaan tijdens de counter, maar is wel in staat om een bal vast te houden.
Het is dus zaak voor Oranje om de restverdediging goed op orde te hebben. Er zit voor Oekraïne namelijk ook een keerzijde aan het spel met een compact laag blok: wanneer Nederland goed staat en meteen druk zet na balverlies, kan het zijn dat Oekraïne de eigen helft niet eens afkomt.
De kansen voor Oranje
1. Maak loopacties achter de laatste lijn
Tot zover de valkuilen tegen de eerste EK-tegenstander: laten we ons ook focussen op de kwetsbare punten van Oekraïne. De compact spelende ploeg van Shevchenko maakt gebruik van zonedekking, maar dit loopt niet altijd even vlekkeloos. Wanneer een speler druk zet op de bal, is het bij zonedekking essentieel dat de spelers om hem heen naar binnen knijpen: zo wordt de ruimte achter de druk zettende speler afgeschermd. Maar bij Oekraïne gaat dit nogal eens mis.
Malinosvskiy zet druk op de bal, maar rechtsbuiten Marlos knijpt niet goed naar binnen. Daardoor is Duitsland hier in staat om een speler in de ruimte achter Malinovskiy te vinden.
Het gevolg hiervan is dat de centrale verdedigers van Oekraïne vaak uit moeten stappen naar deze vrije spelers tussen de linies. Een manier waarop Nederland dit kan uitbuiten is door spelers vanaf het middenveld diep te laten gaan.
Doordat de middenvelder van Oekraïne in positie blijft staan, zal hij in principe niet meelopen met de diepgaande middenvelder van de tegenstander. Echter: doordat de centrale verdediger vaak al een man moet afdekken óf twijfelt om door te stappen, zorgt dit er geregeld voor dat de centrale verdedigers van Oekraïne tegen twee man komen te staan. Bij Nederland zullen dit soort loopacties vooral van Wijnaldum moeten komen, terwijl Wout Weghorst en Memphis de centrale verdedigers bezig moeten houden.
De centrale verdediger van Oekraïne stapt door omdat de ruimte tussen de linies niet wordt afgedekt. Hierdoor komt er ruimte voor een loopactie tussen de centrale verdedigers in.
2. Gebruik de opkomende vleugelverdedigers
De problemen die Oekraïne ondervindt met de zoneverdediging kunnen ook via de zijkanten benut worden. In sommige wedstrijden besluit Shevchenko dat zijn buitenspelers helemaal mee terug moeten om de backs van de tegenpartij op te vangen. Wanneer Oekraïne dat doet, kan Nederland ervoor zorgen dat de vleugelaanvallers zo ver naar achteren worden gedrukt dat er weinig gevaar meer van ze uitgaat.
Aan de andere kant gebeurt het regelmatig dat de buitenspelers in positie blijven staan, terwijl de backs van Oekraïne mee naar binnen moeten vanwege de gaten die in het centrum vallen. En dan ontstaat er op de flanken dus ruimte waar Owen Wijndal en Denzel Dumfries in kunnen duiken.
Een doelpunt van Duitsland in de maak. De back van Oekraïne knijpt naar binnen, terwijl de buitenspeler niet op tijd meeloopt. Hierdoor komt de back van Duitsland helemaal vrij.
3. Creëer een overtal op het middenveld
Een andere manier om de zoneverdediging van Oekraïne uit elkaar te spelen is door een overtal op het middenveld te creëren. De middenvelders verdedigen immers vanuit hun positie: wanneer hun directe tegenstander wegtrekt uit hun zone, zullen ze die niet blijven achtervolgen. Nederland kan hiervan profiteren: Memphis kan bijvoorbeeld vanuit de spits uitzakken en in de ruimte achter het middenveld van Oekraïne positie kiezen.
Duitsland creëert een overtal aan de kant van de bal en vindt daardoor een vrije speler.
Iets om extra op te letten is de ruimte op links wanneer Nederland over rechts opbouwt. Malinovskiy is opbouwend de beste speler bij Oekraïne, maar laat verdedigend af en toe steekjes vallen. Hierdoor komt er soms ruimte achter hem, waarvan geprofiteerd kan worden.
Malinovskiy loopt niet op tijd terug, waardoor er ruimte in het centrum ontstaat.
Evert van Zoelen is analist voor het YouTube-kanaal TheNextManager, heeft voor tactiekwebsites- en bladen als Spielverlagerung, TrainersMagazine en Futbol Netradince geschreven en kijkt voor VoetbalPrimeur naar belangrijke wedstrijden.