De kansen en gevaren voor Ajax tegen Dortmund: Duitsers in nieuw jasje
Ajax maakt zich op voor de tweede Champions League-confrontatie met Borussia Dortmund. Twee weken na de gedenkwaardige avond in de Johan Cruijff Arena, kunnen de Amsterdammers aan de bak. VoetbalPrimeur analyseert.
Door Evert van Zoelen
Hoe Ajax Dortmund sloopte
Voor de Champions League-kraker in Amsterdam trad Dortmund aan in een 4-3-3/4-4-1-1 formatie. Wanneer Ajax de bal had, probeerden de Duitsers vooral het centrum af te schermen en passes naar spelers tussen de linies te blokkeren.
Dortmund verdedigt vanuit een 4-3-3 formatie en houdt vooral het centrum gesloten.
Ajax maakte hier slim gebruik van door constant de ruimte aan de zijkanten te benutten. Doordat Dortmund erg smal stond opgesteld, was het voor de Duitsers lastig om de ruimtes te belopen. Ajax maakte deze afstanden nog groter door telkens - wanneer iemand aan de zijkant uitstapt - loopacties van binnen naar buiten te maken in de rug van de uitstappende speler.
De back van Dortmund stapt uit naar Antony, Noussair Mazraoui maakt meteen een loopactie in de ruimte achter de back.
Op deze manier wist Ajax constant de twee centrale verdedigers uit elkaar te trekken. Eén van de twee moest steeds in het centrum blijven om spits Sébastien Haller te dekken, de ander moest de loopacties van de spelers van Ajax naar de zijkant toe volgen. Dit zorgde ervoor dat de verdedigers van Dortmund vaak in één-tegen-één (of zelfs twee-tegen-één) situaties komen in grote ruimtes.
De opbouw naar de 1-0 van Ajax: Antony vertrekt uit de rug van back van Dortmund.
Mats Hummels moet uitstappen naar Antony, in het centrum staat Manuel Akanji één-tegen-één tegen Haller, terwijl Thomas Meunier en Jude Bellingham moeten sprinten om Dusan Tadic en Ryan Gravenberch op tijd af te dekken. Hummels maakt de overtreding en uit de vrije trap kopt Marco Reus de bal in eigen doel.
Ander voorbeeld: Tadic kiest lager positie, waardoor Meunier uit positie komt. Gravenberch gaat hoger staan, waardoor beide centrale verdedigers van Dortmund gebonden worden.
Derde voorbeeld: de bal komt bij Steven Berghuis terecht, waarna beide centrale verdedigers zijn uitgespeeld en Antony alleen op de keeper af kan.
Waarom Dortmund nu minder ruimtes gaat weggeven
In de wedstrijden die de Bundesliga-club speelde na de vernedering tegen Ajax, koos trainer Marco Rose voor een formatie met vijf verdedigers. Mede vanwege de blessuregolf aan Duitse kant - Erling Haaland ontbreekt bijvoorbeeld - lijkt het erop dat Dortmund ook woensdag tegen Ajax gaat aantreden met vijf verdedigers.
Het zal voor Ajax moeilijker worden om gaten in het centrum te trekken. Immers, wanneer er twee centrale verdedigers staan en één van beiden wordt naar de zijkant getrokken, dan ontstaat er direct ruimte. Tegen drie centrale verdedigers zijn er nou eenmaal meer spelers die de ruimte kunnen afdekken.
Dortmund met vijf verdedigers tegen Köln. Meunier stapt uit en de aanvaller van Köln maakt de loopactie de hoek in. Toch staan er nog twee verdedigers die de ruimte in het centrum kunnen afdekken.
Dortmund verdedigt vanuit een 5-3-2 formatie, zoals Vitesse dat ook doet in de Eredivisie. De twee aanvallers - tegen Köln waren dat Thorgan Hazard en Reus - zetten druk op de centrale verdedigers. Julian Brandt zakt naar het middenveld om het daar drie-tegen-drie te maken. Gaat de bal naar de zijkant, dan stapt de vleugelverdediger van Dortmund door om druk op de bal te zetten.
Dat Dortmund met vijf spelers achterin is gaan spelen, betekent niet dat het nu een Chinese muur is geworden. Zo vallen er in de wedstrijd tegen Köln gigantische ruimtes tussen linkervleugelverdediger Marius Wolf en linker centrale verdediger Marin Pongracic, doordat Wolf niet op tijd mee naar binnen komt.
Wolf komt niet op tijd mee naar binnen, waardoor Mark Uth weggestoken kan worden en één-op-één met keeper Gregor Kobel komt.
Hoe Ajax moet verdedigen
Mocht Dortmund aantreden in een 3-4-3 formatie in balbezit, dan zal er voor Ajax op enkele accenten na niet veel veranderen. Tadic, Haller en Antony zullen druk zetten op de drie centrale verdedigers, terwijl Gravenberch en Steven Berghuis koppeltjes vormen met de twee verdedigende middenvelders van Dortmund. Edson Álvarez vangt de aanvallende middenvelder aan de kant van de bal op, de back aan de kant van de bal stapt door op de vleugelverdediger van Dortmund.
Het doorstappen van de backs van Ajax en het kantelen van Álvarez zullen ook de momenten zijn waar Dortmund op loert. Tegen Köln was bijvoorbeeld te zien dat wanneer de Ajax-back doorstapte op de vleugelverdediger van Dortmund, Reus meteen de loopactie de hoek in maakte om zo een centrale verdediger mee te trekken. Op die manier ontstaan er grote ruimtes in het centrum.
De back van Köln stapt door naar de bal, waarna Reus de hoek in beweegt en een centrale verdediger meetrekt. Aan de andere kant staat de linksback van Köln nu één-tegen-twee met zowel Brandt als Meunier bij zich.
Aan de formatie met vijf verdedigers kleven voor Dortmund natuurlijk ook nadelen. Zo heeft de Duitse ploeg minder stootkracht voorin, iets wat zich zeker met het ontbreken van spits Haaland zal laten voelen. Ajax wordt vermoedelijk weer de bovenliggende partij, maar zal dit keer minder ruimte krijgen van Dortmund om in te voetballen. Aan de andere kant is het de vraag of de Duitsers zelf genoeg aanvallende stootkracht hebben om het de Amsterdammers echt lastig te maken.
Evert van Zoelen is analist voor het YouTube-kanaal TheNextManager, heeft voor tactiekwebsites- en bladen als Spielverlagerung, TrainersMagazine en Futbol Netradince geschreven en kijkt voor VoetbalPrimeur naar belangrijke wedstrijden.