Slot steekt Ten Hag naar de kroon: waarom Ajax niets te vertellen had tegen AZ

Door Evert van Zoelen

Het drukzetten van AZ en de 1-0
In de openingsfase van de wedstrijd zet AZ hoog druk op Ajax. Vanuit de 4-2-3-1-formatie stapte vaak aanvallende middenvelder Dani de Wit door naar één van de centrale verdedigers, waardoor AZ in een 4-4-2 uitkwam. De controleurs van AZ (Jordy Clasie en Fredrik Midtsjo) stapten op die momenten door op de controleurs van Ajax (Lisandro Martínez en Carel Eiting), wat inhoudt dat Donny van de Beek de vrije man op het middenveld was. In de vierde minuut zette AZ op deze manier druk en probeerde Daley Blind met een pass over de grond de vrije Van de Beek tussen de linies te bereiken. Dat ging compleet fout, waardoor AZ kon onderscheppen en de 1-0 kon scoren.

(Het drukzetten van AZ: De Wit stapt door naar Myron Boadu. Clasie en Midtsjo nemen de controleurs van Ajax voor hun rekening. Bron: FOX Sports)

Het drukzetten van Ajax en hoe AZ er constant onderuit kon voetballen
Ajax zet al sinds het begin van vorig seizoen eigenlijk elke wedstrijd op dezelfde manier druk. De spits wacht totdat een centrale verdediger is ingespeeld en gaat dan drukzetten. De buitenspeler aan de kant van de bal dekt de back af en de buitenspeler aan de andere kant van het veld komt naar binnen om de tweede centrale verdediger af te dekken en hij laat de back vrij. Mocht die verste back dan toch worden ingespeeld, dan moet de back van Ajax doorstappen.


(Het drukzetten van Ajax: Dusan Tadic (1) zet als spits druk op de centrale verdediger met de bal. Quincy Promes (2) zakt als buitenspeler aan de kant van de bal mee met de back, terwijl Hakim Ziyech (3) aan de andere kant van het veld naar binnen komt om druk op de tweede centrale verdediger te kunnen zetten. Mocht AZ nu toch de bal naar de linksback weten te spelen, dan moet de back van Ajax doorstappen. Bron: FOX Sports)

Met deze manier van drukzetten heeft Ajax grote successen gehaald in de Champions League van vorig seizoen. Onder meer in de wedstrijden tegen Juventus en Tottenham Hotspur werkte dit uitstekend. Met de manier van drukzetten an sich is dus niks mis, alleen de uitvoering liep totaal niet in de eerste helft tegen AZ.
De backs twijfelden te veel of ze moesten doorstappen of niet. Vooral aan de linkerkant van Ajax was dit probleem veelvuldig zichtbaar in de eerste helft. Wanneer Promes doorstapte naar AZ-stopper Ramon Leeuwin kwam Jonas Svensson achter hem vrij. Stengs bood zich dan aan tussen de linies, waarna AZ het spel kon verplaatsen naar de andere kant. De back aan de andere kant was immers nog vrij, omdat de buitenspeler aan die kant door was gelopen naar de centrale verdediger.

(Ajax stapt niet goed door, waardoor Bizot de bal in één keer naar Svensson kan spelen. Bron: FOX Sports)

Na rust stapten Nicolás Tagliafico en Sergiño Dest wel constant door op de back als deze vrij kwam. Vooral aan het begin van de tweede helft had AZ hier zichtbaar moeite mee. Bizot speelde de bal vaak in op Koopmeiners, die daarna niet veel andere opties had dan de lange bal te spelen.

(In de tweede helft dekt Tagliafico wel constant door. Bron: FOX Sports)

In de 74e minuut kreeg Ajax wél de deksel op de neus van deze tactiek. Bij een doeltrap werd Koopmeiners weer ingespeeld, waarna hij de lange bal speelt. Dit keer trekt De Wit slim Dest weg, waardoor Idrissi in een één-tegen-één duel met Martínez achterblijft. De bal valt goed en Idrissi kan voor de 0-2 tekenen.

(De doeltrap voorafgaand aan de 0-2. Koopmeiners wordt ingespeeld, waarna hij vol onder druk gezet wordt. Onderin beeld dekt Dest door op De Wit. Bron: FOX Sports)

AZ gebruikt Getafe-tactiek om Ajax van scoren af te houden
Op de eigen helft verdedigde AZ vanuit een erg compacte 4-4-1-1 formatie. Doordat de buitenspelers Idrissi en Stengs vaak helemaal mee terug verdedigden, kwam dit meermaals uit op een 6-3-1 opstelling, net zoals Getafe deed in de Europa League.

Op basis van de afgelopen wedstrijden blijkt Ajax hier erg veel moeite mee te hebben. Normaal gesproken probeert Ajax met loopacties de (centrale) verdedigers in de breedte uit elkaar te trekken. Doordat AZ nu met zes man zo dicht op elkaar staat, is dit echter niet erg effectief, omdat de gaten zo weer dicht kunnen worden gelopen door andere spelers.

Met de diepte-loopacties blijft Ajax hetzelfde probleem houden als in de afgelopen wedstrijden: te veel spelers maken op dezelfde momenten dezelfde loopacties. Op bepaalde momenten komen er drie spelers tegelijk in de bal, op andere momenten gaan er tegelijk vier spelers diep. Doordat er weinig afwisseling is in de loopacties, worden de verdedigers niet verrast en kunnen ze vaak gewoon meelopen met de aanvallers.

Hoe de aanvalsformatie van Ajax AZ in de kaart speelt
In balbezit speelde Ajax vanuit een 3-1-6 formatie. Martínez kwam tussen Blind en Perr Schuurs te spelen, met Eiting daar vlak voor. Beide backs stonden erg hoog, zodat de vier aanvallers zich vrij in het centrum konden bewegen.Trainer Arne Slot bedacht hier met AZ echter een slimme tegenzet op. Op het moment dat AZ de bal veroverde lag er namelijk veel ruimte achter de backs van Ajax, die nog hoog op het veld stonden.

AZ heeft met spelers als Stengs, Boadu en Idrissi de kwaliteiten om dit soort counters uit te spelen. Het patroon dat hierin vaak zichtbaar was, is dat Boado vanuit het centrum naar de rechterflank toekwam, terwijl Stengs vanaf rechts zich naar het midden bewoog. Zowel in de eerste als in de tweede helft creëerde AZ hier kans na kans mee door de ruimtes achter de hoge backs van Ajax te benutten.

(Er ligt steeds erg veel ruimte achter de backs van Ajax, zoals hier bij de afgekeurde 2-0 van AZ. Bron: FOX Sports)

Door de dik verdiende overwinning van AZ ligt de titelstrijd in de Eredivisie weer helemaal open. Het lijkt erop dat tegenstanders steeds beter een antwoord weten te formuleren op het spel van Ajax. Erik ten Hag zal dus snel een tegenzet moeten bedenken, anders kan AZ zomaar gaan uitlopen de komende weken.