Waarom Ajax De Jong en Ziyech goed had kunnen gebruiken tegen PEC Zwolle

Door Ruud Bijnen

Voorin stonden van links naar rechts Dusan Tadic, Kasper Dolberg en David Neres ten opzichte van een voorhoede Neres, Tadic en Ziyech in Madrid. Op het middenveld stonden van links naar rechts Donny van de Beek, Lasse Schöne en Zakaria Labyad en werd gespeeld met de punt naar achteren, waar het vorige week nog De Jong, Van de Beek en Schöne waren die een middenveld vormden met de punt naar voren. Of het bedoeld was met de punt naar achteren te spelen, is gissen. Het stond zichtbaar wel zo en het pakte niet goed uit.

Het aanvalsspel
In balbezit is het essentieel dat de veldbezetting optimaal is. Daarmee wordt bedoeld dat de afstanden zo veel mogelijk gelijk zijn tussen de spelers en dat spelers goed verdeeld over het veld staan. Hieronder is zichtbaar wat daar in het geval van Ajax mee bedoeld wordt. Goed uitgevoerd heb je in de lengte vier linies, waardoor diepte in het spel te brengen is.

Optimale veldbezetting bij een formatie met het middenveld in de punt naar achteren. De formatie is als 1-2-3-2-3.

Bij Ajax stond het echter heel anders in balbezit op de helft van de tegenstander, de hele wedstrijd door. Labyad en Van de Beek stonden veelal tussen de spitsen. De backs stonden ook nog hoger dan in bovenstaande afbeelding. Ajax stond daardoor bijna 1-2-1-7. Dat had veel nadelen:

• Matthijs de ligt, Daley Blind en Schöne keken op tegen een muur van spelers die allemaal met de rug naar het doel stonden. Geen fijne optie om in te spelen.
• Stond een Ajacied tegen de verdedigende linie van PEC aan, dan was het veel moeilijker startsnelheid te maken in de diepte.
• Als één van de vijf diepste spelers de bal ontving, konden ze hem moeilijk laten vallen op iemand die eronder kwam en met het gezicht naar het doel speelde.
• De mogelijkheid om een bal te steken vanuit het middenveld was weg.
• Spelers die ontvingen in de 'PEC-muur' moesten aannemen en naar het doel draaien of half draaien en in de breedte spelen.
• In de omschakeling naar verdedigen stond Ajax bij balverlies bij de voorste vijf direct verkeerd met deze spelers. Stonden de backs ook nog hoog, dan gold daarvoor hetzelfde.

Er staan vijf spelers nagenoeg op dezelfde lijn ter hoogte van de rand zestien meter van PEC. Blind heeft net Tadic ingespeeld en Dolberg (die even ervoor naast Tadic stond) draait zich in een klein bochtje om onder de nummer 10 te komen. Er is niemand anders ter ondersteuning van Tadic. De aanval strandt.

De Ligt heeft de bal en ziet een linie van zes Ajacieden voor zich. Met risico stift hij de bal naar de ingevallen Klaas-Jan Huntelaar. Als deze pass wordt onderschept, kan het in de as zomaar vier tegen drie of vier tegen twee worden in het voordeel van PEC in de counter.

Het is te makkelijk om te zeggen dat de minder goede veldbezetting het gevolg was van de afwezigheid van De Jong en Ziyech. Het zijn echter wel spelers die het vermoedelijk beter hadden gedaan dan hun vervangers om in deze wedstrijd meer te creëren. De Jong houdt namelijk op het middenveld in balbezit altijd afstand tot de aanvalslinie en staat vaak met het gezicht voorwaarts als hij de bal krijgt. Bovendien stapt hij goed getimed in om eventuele counters in de kiem te smoren. Naast Schöne heb je dan nog een speler extra met het gezicht naar het doel.

Ziyech is een speler die met individuele acties wat kan brengen in de kleine ruimtes die er nu waren rondom de zestien meter van PEC. Daarnaast 'dwingt' hij zijn medespelers tot het meegaan in zijn veelvuldige loopacties. Het biedt mensen bijvoorbeeld de mogelijkheid de ruimte in te gaan die hij achterlaat. Daarnaast verzet hij bergen verdedigend werk en is hij een belangrijke aanjager in het drukzetten op de tegenstander.

Verdedigen
Het hoog drukzetten dat Ajax vooral op Europees niveau zo geweldig deed, kwam er tegen PEC Zwolle niet uit. De afstanden tussen de voorste en de achterste spelers waren te groot. Het kiezen van de momenten waarop het gebeurde, was niet goed. Spelers leken te weinig gemotiveerd om dat als team agressief uit te voeren en kwamen veelvuldig te laat. Er mag ook gezegd worden dat PEC de ruimtes groot maakte en bij vlagen de bal in hoog tempo rondspeelde. Met slimme loopacties en zelfvertrouwen wisten spelers individueel ook de bal prima vast te houden. Er werd niet gehaast gespeeld.

PEC bouwt op. De rechter centrale verdediger passt de bal schuin naar rechts voor hem. Daar staan drie mensen vrij. De keuze van het moment van drukzetten is verkeerd, evenals de bezetting waarmee dat gedaan wordt en de timing van de spelers. Er lijkt te weinig onderlinge communicatie in het drukzetten. 

Ten opzichte van Real Madrid-uit waren tegen PEC Zwolle Dolberg, die tegen Fortuna Sittard ook al speelde, en Labyad 'nieuw' in de basis. Zij beleefden allebei een lastige avond in de Johan Cruijff Arena. Dolberg is gebaat bij ruimte tussen de achterste linie en het doel van het tegenstander om loopacties te maken met het gezicht naar het doel. Omdat PEC ver inzakte, was het voor hem lastig te excelleren. In de bal komen, is niet zijn kracht.

Labyad speelt weinig in Amsterdam en men is geneigd te verwachten dat een speler dan bij een basisplek alles wil geven om het ongelijk van de trainer te bewijzen. Hij gaf een prima assist, maar erg energiek kwam hij niet over. Als aanvallende middenvelder stond hij te diep om zelf gevaarlijk te kunnen worden richting doel.

Ruud Bijnen is als voetbalanalist werkzaam voor Almere City, bezig aan zijn master in coaching aan het Cruijff Institute en kijkt voor VoetbalPrimeur naar belangrijke wedstrijden.