Arbitrage en VAR dwarsbomen plan-Veerman en plan-Gravenberch in bekerfinale

Door Evert van Zoelen

Plan-Veerman
Onder Ten Hag verdedigt Ajax vanuit een zogeheten man-oriëntaties op het middenveld. Spelers vangen de tegenstander in hun zone op en vormen daarmee een koppeltje. Tijdens deze wedstrijd is dat niet anders. Op het middenveld zien we Davy Klaassen een koppeltje vormen met Ibrahim Sangaré en Ryan Gravenberch is de bewaker van Erick Gutiérrez. Edson Álvarez is hierdoor in staat om Mario Götze op te vangen en de centrale verdedigers te ondersteunen.

 
Ajax maakt koppeltjes op het middenveld. Bron: FOX.

Schmidt heeft echter een 'plan-Veerman' bedacht om onder deze druk van Ajax uit te komen. De Eindhovenaren stellen met Joey Veerman een valse rechtsbuiten op. Dit stelt Ajax voor problemen, als het zelf niet de bal heeft. Immers, moet Daley Blind doordekken wanneer Veerman het middenveld in beweegt of juist in positie blijven staan? Wanneer Blind doordekt, ontstaat er ruimte voor Mauro Júnior om in te duiken. Blijft Blind in positie staan, dan kan Veerman een overtal op het middenveld creëren. Arne Slot gebruikt eerder in het seizoen eenzelfde truc tegen Ajax, door Jens Toornstra als rechtsbuiten te laten spelen.

Blind dekt door als Veerman richting middenveld beweegt. Bron: FOX.

Na elf minuten spelen lijkt deze tactische zet zich uit te betalen. Veerman beweegt naar binnen en trekt Blind uit positie waardoor de organisatie bij Ajax niet helemaal klopt aan de linkerkant. Veerman beweegt daarna zelf terug de ruimte aan de zijkant in en weet met een hakbal Götze te bereiken. De Duitser bedient Eran Zahavi, die de Eindhovenaren op voorsprong lijkt te schieten. Maar de arbitrage keurt de treffer af wegens buitenspel.

In het vervolg van de wedstrijd blijft PSV hetzelfde principe hanteren, maar met weinig succes. Dit heeft vooral te maken met het spel van Veerman zelf. De Volendammer komt enkele keren gevaarlijk vrij, maar zijn eindpasses zijn onzuiver. Dit zorgt ervoor dat PSV via deze tactische zet geen verder gevaar weet te creëren.

Plan-Gravenberch
PSV verdedigt vanuit de gebruikelijke 4-4-2 formatie die Schmidt sinds zijn komst naar Eindhoven hanteert. Götze en Zahavi schermen de weg door het centrum af en de middenvelders achter hen verdedigen vanuit de zone.

PSV vangt Ajax op, met vier middenvelders en het duo Zahavi-Götze voorin. Bron: FOX.

Ten Hag heeft het 'plan-Gravenberch' bedacht om onder deze organisatie van PSV uit te kunnen voetballen. De Amsterdammers kiezen ervoor om Gravenberch veelal op de linkerflank positie te laten kiezen. Dit zorgt ervoor dat PSV keuzes moet maken. Mauro Júnior heeft als back immers al te maken met Dusan Tadic, terwijl de eerder besproken Veerman ook druk op Blind moet kunnen zetten in de opbouw.

Gravenberch kiest breed positie aan de linkerkant en komt vrij. Mauro Júnior moet Tadic afdekken. Veerman blijft bij Blind. Bron: FOX.

Wanneer de bal naar de linkerkant gaat, is het vaak Gutiérrez die komt ondersteunen. Sangaré kantelt op die momenten mee naar het centrum om de ruimte tussen hem en Gutiérrez niet te groot te laten worden. Hier ontstaat steeds het probleem voor PSV. De ruimte tussen Sangaré en Gutiérrez is nog wel te belopen, maar de ruimte tussen Sangaré en Cody Gakpo wordt daardoor telkens erg groot. Gakpo staat immers verder naar voren opgesteld, omdat hij ook druk op de opbouw van Ajax moet kunnen geven. 

Dit fenomeen zien we enkele keren terugkomen in de wedstrijd. Bijvoorbeeld bij het afgekeurde doelpunt van Noussair Mazraoui vlak voor rust. Ajax bouwt over links op, waarna Sangaré en Gutiérrez die kant op bewegen. De bal wordt naar het centrum verplaatst waar een grote ruimte naast Sangaré ontstaat.

Afgekeurde goal Mazraoui. Doordat Gravenberch naar de linkerkant trekt, ontstaat er een grote ruimte in het centrum naast Sangaré. Bron: FOX.

Later in de wedstrijd zien we hetzelfde patroon ook bij de afgekeurde 2-2 terug. Sangaré en Gutiérrez worden naar de zijkant getrokken, waarna Davy Klaassen in de ruimte achter Sangaré opduikt.

Opbouw naar de afgekeurde 2-2. Sangaré en Gutiérrez bewegen naar de zijkant, waardoor Klaassen in de ruimte achter Sangaré kan opduiken. Bron: FOX.

De openingstreffer van Gravenberch begint ook met dit patroon, hoewel het daarna de individuele klasse van de Ajacied zelf is waardoor er gebruik kan worden gemaakt van de ruimte. Maar PSV is dus twee keer door het oog van de naald gekropen, nadat het 'plan-Gravenberch' wel degelijk effectief is gebleken.

PSV maakt het verschil in de omschakeling
PSV slaat uiteindelijk toe via de omschakeling. Op het moment dat de Eindhovenaren de bal veroveren, staan Zahavi en Götze geregeld twee tegen twee voorin, tegen de centrale verdedigers van Ajax. In de eerste helft ligt de nodige ruimte er al, maar aan het begin van de tweede helft slaat PSV alsnog toe. Zo is het in de 47ste minuut een omschakelsituatie waaruit de vrije trap volgt, die wordt binnengekopt door Gutiérrez. Gakpo slaat even later direct toe, wanneer Lisandro Martínez balverlies lijdt in de opbouw.

Ruimte voor PSV in de omschakeling, in de fase waarin de Eindhovenaren het verschil maken. Bron: FOX.

In de eindfase van de wedstrijd brengt Ten Hag met Sébastien Haller een extra spits, waarna Ajax in een 3-3-4 formatie uitkomt. Schmidt brengt met Yorbe Vertessen en Bruma extra snelheid in de ploeg. Ajax laat immers nog meer ruimte liggen in de omschakeling. Hierdoor is het PSV dat de eindfase grotendeels naar zich toe trekt. Met kansen voor Vertessen en Bruma is PSV nog dichtbij de 3-1. 

Schmidt zal het zien als een bevestiging van zijn focus op de omschakelmomenten. De afzwaaiende trainer heeft in Oostenrijk en China al zijn prijzenkast gevuld en pakt nu zijn eerste serieuze prijs in Nederland, met zijn stokpaardje als beslissende factor.