Het tactische detail dat waarschijnlijk Ajax-Feyenoord gaat beslissen

Door Evert van Zoelen

Zekerheden bij Ajax: belangrijke driehoek terug
Bij Ajax lijkt de basisopstelling van tevoren al duidelijk. Jurriën Timber, Noussair Mazraoui en Edson Álvarez keerden tegen Benfica terug in de basis en lijken tegen Feyenoord ook te kunnen starten.

Ook het strijdplan van de Amsterdammers zal vermoedelijk niet veel verschillen ten opzichte van de eerste wedstrijd tegen Feyenoord. Verdedigend begint spits Sébastien Haller steevast tussen beide centrale verdedigers in. Op de vleugels kiezen Dusan Tadic en Antony positie tussen de backs en de centrale verdedigers om er zo voor te zorgen dat ze op beiden druk kunnen zetten. Op het middenveld zal Álvarez een koppeltje vormen met Guus Til. De directe tegenstanders van Steven Berghuis en Ryan Gravenberch zijn nog vraagtekens. 

Haller zet samen met Antony en Tadic de verdedigers van Feyenoord vast. Op het middenveld maakt Ajax koppeltjes. Bron: Instat.

Twijfelgevallen na corona-uitbraak bij Feyenoord
Want waar bij Ajax de opstelling vooraf al duidelijk lijkt, is er bij Feyenoord nog veel onbekend. Justin Bijlow (blessure) en Orkun Kokcü (geschorst) zijn er sowieso niet bij en Gernot Trauner en Marcus Pedersen kampen met corona, waardoor het de vraag is of zij op tijd hersteld zijn voor De Klassieker. Net zoals het nog afwachten is of Arne Slot en zijn assistent Marino Pusic weer op de bank plaats kunnen nemen. Tyrell Malacia was er donderdagavond tegen Partizan Belgrado ook al niet bij vanwege een blessure: ook zijn deelname aan De Klassieker is twijfelachtig.

Slot kiest in de topwedstrijden meestal voor Jens Toornstra als rechtsbuiten. Toornstra kan dan vanaf de rechterkant naar binnen toe bewegen om zo een vierkant op het middenveld te maken. Met deze tactische truc speelde Slot met AZ ooit Ajax van de mat en ook in de eerste wedstrijd tussen beide teams zag Erik ten Hag dit als een van de grote gevaren van Feyenoord. Slot zou weer voor die variant kunnen gaan en Jorrit Hendrix naast Fredrik Aursnes op het middenveld kunnen posteren. Trauner óf Pedersen zou in dat geval fit genoeg moeten zijn om te starten, anders zal Aursnes waarschijnlijk centraal achterin beginnen, net zoals tegen Partizan Belgrado. 

Toornstra komt naar binnen toe. Hierdoor heeft Álvarez twee tegenstanders. Dekt Daley Blind door op Toornstra, dan ligt de zijkant open voor Pedersen. Bron: Instat.

Aan de andere kant is Toornstra de meest logische vervanger van Kokcü, centraal op het middenveld, zeker wanneer Aursnes alsnog een linie naar achter moet. Bij die variant zal de positie op rechtsbuiten worden ingevuld door Alireza Jahanbakhsh of Reiss Nelson, die tegen Partizan in de basis startte . Aangezien beiden niet bijzonder goed in vorm zijn, is het ook niet ondenkbaar dat Slot een konijn uit de hoge hoed tovert en met Patrik Walemark begint. De Zweed is linksbenig en zou daardoor vanuit de binnenkant in een Toornstra-rol kunnen spelen. Het is echter de vraag hoe lang de nog acclimatiserende Walemark een wedstrijd van dit kaliber volhoudt.  

Mogelijk hangt het een en ander af van welke rechtsbacks beschikbaar zijn. Met Lutsharel Geertruida kan er een rechtsback worden opgesteld die aan de binnenkant kan spelen. In dat geval zou Jahanbakhsh of Nelson juist weer als een brede rechtsbuiten kunnen opereren. Is Pedersen op tijd fit, dan kan hij starten als opkomende rechtsback, waardoor het weer logischer is om met Toornstra een rechtsbuiten op te stellen die naar binnen toe trekt. 

Hoe Feyenoord Ajax gaat bestrijden
Maar ongeacht wie er gaan spelen bij Feyenoord, het strijdplan voor de topwedstrijden lijkt duidelijk: vanuit een compacte 4-4-2 formatie de ruimtes heel klein houden en zo de tegenstander beletten om spelers tussen de linies te vinden. Zowel in de wedstrijd tegen PSV als in de eerste wedstrijd tegen Ajax wist Feyenoord dit in grote delen van de wedstrijd goed uit te voeren. Niet voor niets had Slot tot de eerste wedstrijd tegen Ajax nog geen enkel doelpunt geïncasseerd tegen de klassieke top-drie, ook niet in zijn AZ-tijd. 

 
Feyenoord houdt de ruimte tussen de linies heel erg compact. Bron: Instat.

Wat Ajax tegenover de compacte formatie van Feyenoord gaat zetten
Wanneer Feyenoord verdedigt vanuit de 4-4-2 formatie, zal Ajax met Timber, Álvarez en Lisandro Martínez een overtal in de opbouw willen creëren: die drie tegen twee tegenstanders. Vanaf daar zal vooral de ruimte aan de zijkant van het veld benut worden. De ruimtes in het centrum worden immers helemaal vastgezet. 

In de eerste wedstrijd wist Ajax slechts sporadisch de ruimte achter de uitstappende backs van Feyenoord te vinden. Wanneer Pedersen of Tyrell Malacia uitstapte, maakte Tadic, Berghuis of Antony direct de loopactie vanuit het centrum naar de zijkant. Op die manier wisten zij óf vrij te komen, óf ruimte in het centrum open te trekken wanneer een speler van Feyenoord meebewoog. 

Antony zakt uit en trekt Malacia uit positie, hierdoor ontstaat de ruimte voor Berghuis om de hoek in te bewegen. Bron: Instat.

Het tactische detail dat waarschijnlijk de wedstrijd gaat beslissen
De omschakeling op het moment dat Feyenoord de bal verovert, zal waarschijnlijk de doorslag gaan geven deze wedstrijd. Lukt het Ajax om direct druk op de bal te zetten en deze binnen enkele seconden weer in bezit te krijgen, zoals in de openingsfase van de eerste wedstrijd, dan kunnen de Amsterdammers hun tegenstander opsluiten op de eigen helft. Maar lukt het Feyenoord om onder die druk uit te komen, dan kan het zomaar een herhaling worden van hun bezoek aan PSV in september (0-4).

In de afgelopen weken is namelijk  meermaals gebleken dat Ajax kwetsbaar is in de omschakeling, terwijl Feyenoord met Luis Sinisterra, Cyriel Dessers, Bryan Linssen en Til voldoende kwaliteiten heeft om gevaarlijk te worden in die situaties. De grote vraag voor de Rotterdammers is alleen wie de tegenaanvallen op gaat zetten, aangezien spelmaker Kokcü dus vanaf de zijkant moet toekijken. 

Feyenoord verovert de bal, maar wordt direct vastgezet door Ajax. Bron: Instat.

Richting de eindfase van de eerste wedstrijd krijgt Feyenoord wél genoeg tijd om onder de druk uit te te komen. Bron: Instat.

Fysieke belasting
Tot slot is er na een midweek met Europese wedstrijden altijd de discussie over de fysieke belasting. Ajax speelde op dinsdag en heeft dus vier dagen rust. Feyenoord speelde donderdagavond en heeft dus maar twee dagen rust. De befaamde inspanningsfysioloog Raymond Verheijen heeft meermaals aangetoond dat teams beduidend minder gaan spelen wanneer er minder dan drie dagen rust zit tussen twee wedstrijden. Het zou dus zomaar kunnen zijn dat Ajax hierdoor in de eindfase van de wedstrijd aan het langste eind trekt.