PSV moet vragen beantwoorden tegen Ajax: drie belangrijke tips voor Schmidt
Met een tweede plaats en koploper Ajax in het vizier heeft PSV een verdienstelijke eerste seizoenshelft achter de rug. Toch ging het niet zonder slag of stoot voor de ploeg van trainer Roger Schmidt, die heel goede momenten afwisselde met heel matige. Het roept de vraag op: is PSV echt klaar voor het kampioenschap? Drie zaken die Schmidt nog moet aanpakken.
Door Evert van Zoelen
Drukzetten
Schmidt staat bekend als een pressingcoach. Hij valt in de categorie trainers die het drukzetten op de opbouw van de tegenstander en het meteen omschakelen na balverlies als belangrijkste uitgangspunten ziet in zijn speelwijze. Dit is ook goed terug te zien bij PSV. De Eindhovenaren zetten vanuit een 4-4-2 formatie hoog druk op de opbouw van de tegenstander en schakelen meteen om bij balverlies.
In zo'n speelwijze is een belangrijke rol weggelegd voor de aanvallers. Wanneer zij verdedigend helemaal goed staan, kan met drie à vier spelers de hele opbouw van de tegenpartij worden ontregeld. Het zorgt er ook voor dat de spelers achter de aanvallers niet door hoeven te dekken, waardoor er met relatief weinig risico druk kan worden gezet.
Hoewel het hoog drukzetten van PSV steeds beter gaat, zijn de Eindhovenaren ook na veertien speelronden nog op foutjes te betrappen. De voorste vier spelers (de twee spitsen en de offensieve middenvelders) zijn soms zo gefocust op hun directe tegenstander, dat ze niet doorhebben dat ze een passlijn open laten. Of ze komen niet op tijd naar binnen toe, waardoor een tegenstander vrij kan komen.
Donyell Malen is te gefocust op de centrale verdediger waardoor hij de passlijn door het centrum open laat. Bron: ESPN.
Mohamed Ihattaren komt te laat naar binnen waardoor Rodney Kongolo vrijkomt in het middenveld. Bron: ESPN.
Het probleem dat hierdoor ontstaat is dat de achterste spelers moeten doorstappen op de tegenstanders die vrijkomen. Dit resulteert er weer in dat het duo centraal op het middenveld - doorgaans Ibrahim Sangare en Pablo Rosario - uit positie wordt getrokken. De ruimte centraal voor de verdediging komt daardoor open te liggen. Tegenstanders als Heerenveen en Twente probeerde hier gebruik van te maken door te wachten op het moment dat PSV druk gaat zetten, om daarna met een lange bal een speler in de ruimte tussen de linies te zoeken.
PSV zet voorin de passlijnen niet goed dicht, waardoor Rosario en Sangare door moeten. Bron: ESPN.
Vervolgens kan Twente met een lange bal een speler in de ruimte tussen de verdediging en het middenveld van PSV vinden. Bron: ESPN.
Hetzelfde geldt voor het meteen drukzetten na balverlies. Vaak gaat dit goed, zeker aan het begin van wedstrijden, maar doordat de spelers er nog niet helemaal bekwaam in zijn gaat het ook elke wedstrijd enkele keren mis. De tegenstander kan daardoor regelmatig een gevaarlijke counter opzetten. Zo werd Heerenveen in de eerste helft volledig overklast door de Eindhovenaren, maar de Friezen kwamen toch tot twee levensgrote kansen.
Scorend vermogen
Hoewel PSV meestal meer balbezit heeft dan de tegenstander en vaak in de buurt van de zestienmeter komt, weet de ploeg die overmacht niet altijd om te zetten in doelpunten. Tegen teams als Heerenveen en Twente staan de Eindhovenaren na een heel sterke eerste helft met slechts 1-0 voor, waardoor de tegenstander toch nog terug in de wedstrijd kan komen als PSV minder gas gaat geven. Opvallend, want PSV heeft met spelers als Malen, Noni Madueke, Mario Götze, Cody Gakpo, Ihatarren en Eran Zahavi toch genoeg spelers met scorend vermogen in de gelederen.
Dit valt deels terug te voeren op de speelwijze van PSV onder Schmidt. De Duitse trainer zet het het centrum helemaal vol door de buitenste middenvelders aan de binnenkant te laten spelen. Als tegenreactie hierop haalt de tegenstander extra spelers naar binnen. Het centrum wordt overval, terwijl de ruimte aan de zijkant van het veld komt te liggen. Op dit soort momenten hebben de spelers van PSV die de opbouw moeten vormgeven - centrale verdedigers en centrale middenvelders - moeite met het inspelen van spelers in het drukke centrum. Daardoor komt PSV vaak niet door het centrum heen en speelt het voornamelijk over de vleugels.
Idealiter krijgt Götze de bal tussen de linies, maar de opbouwers van PSV kiezen niet vaak voor deze opties. Bron: ESPN.
Over de zijkant spelen is niet meteen een probleem. PSV heeft met Denzel Dumfries en Philipp Max twee backs die een prima voorzet in huis hebben. Het valt ook op dat PSV voornamelijk voor lage voorzetten kiest, een optie die statistisch gezien een stuk rendabeler is dan hoge voorzetten.
In dit soort situaties geeft PSV veelal lage voorzetten. Bron: ESPN.
Het probleem dat voor PSV ontstaat is dat het elftal nu weinig variatie in het aanvalsspel heeft. Kansen die ontstaan vanuit het centrum zijn schaars, waardoor de aanvallen over de vleugels vrij voorspelbaar zijn. Zeker op de momenten dat het tempo niet hoog genoeg is, kan de tegenstander daarom vrij gemakkelijk meekantelen richting de bal, waardoor de voorzet relatief eenvoudig verdedigd kan worden. In de wedstrijden dat PSV wel verder uitloopt in de score valt op dat er een stuk meer variatie in het aanvalsspel zit. Goed voorbeeld is de 4-0 zege op ADO Den Haag.
De bal wordt tussen de linies gespeeld en leidt meteen tot een strafschop en de 1-0. Bron: ESPN.
Het veelbesproken wisselbeleid van Schmidt kan ook een reden zijn voor het stroperige aanvalsspel. Wanneer spelers veel met elkaar spelen, raken ze op elkaar ingespeeld. In vaktermen wordt dit non-verbale communicatie genoemd. Een jongen waarmee jij sinds de F-jes hebt gespeeld zal je een stuk beter aanvoelen dan iemand waarmee je voor het eerst samenspeelt.
Bij PSV wisselt de samenstelling voorin vaak door corona, vermoeidheid en blessures, waardoor het niet vreemd is dat de onderlinge chemie tussen de aanvallers nog niet helemaal aanwezig is. Geregeld is te zien dat een speler een loopactie maakt om te bal te ontvangen, terwijl de speler aan de bal denkt dat de loopactie gemaakt wordt om ruimte voor het schot te creëren.
Een voorbeeld van een gebrek aan (non-)verbale communicatie. Zahavi maakt een overstapje maar Madueke verwacht dit niet. Bron: ESPN.
Volhouden van de speelwijze
Het grootste probleem dat PSV momenteel ervaart is de vrije val na rust. De spelers kunnen in de eerste helft de speelwijze van Schmidt prima uitvoeren, maar in de tweede helft valt de concentratie weg, slaat de vermoeidheid toe en zakt het team met grote regelmaat door de ondergrens.
De coördinatie in het drukzetten valt weg, waardoor de tegenstander steeds gemakkelijker onder de druk van PSV uitkomt. In balbezit is dit niet anders. Waar in de eerste helft kans na kans gecreëerd wordt, valt de aanvalsdrang in de tweede helft vaak weg. PSV komt in meerdere wedstrijden maar tot één schot op doel na rust, waar dit voor rust rond de tien ligt.
Het is inherent aan de veeleisende en intense speelwijze van Schmidt dat de spelers van PSV in deze fase moeite hebben moeite hebben om het niveau negentig minuten vast te houden. Tel daar corona en het uitpuilende wedstrijdschema bij op en de zwakke tweede helften dit seizoen zijn te verklaren.
Toch ligt dit probleem grotendeels in het verlengde van de voorgaande twee problemen. Wanneer PSV beter druk gaat zetten, hoeft het elftal minder meters af te leggen, waardoor er meer lucht overblijft voor de tweede helft. En PSV kan na rust ook wat rustiger achterover leunen en de tegenstander laten komen als in de eerste helft meer goals vallen.