Hoe PSV profiteerde van man extra en De Jong zijn klasse bewees tegen Fortuna
PSV won zondag ogenschijnlijk gemakkelijk van Fortuna Sittard (5-0). De Eindhovenaren maakten effectief gebruik van de ruimte die ontstond door de rode kaart voor Fortuna-verdediger Clint Essers. In combinatie met de timing en het positie kiezen van Luuk de Jong bleek dit meer dan voldoende om Fortuna opzij te zetten. Een analyse over hoe de koploper en de topscorer van de Eredivisie het aanvallend aanpakten.
Door Ruud Bijnen
Voor de rode kaart
Afgezien van de Sittardse foutjes en de omschakelmomenten naar de aanval, bracht PSV weinig in aanvallend opzicht. Voorin was er bij Steven Bergwijn, Donyell Malen en De Jong weinig beweging en zelden waren ze aanspeelbaar in de richting van het Sittardse doel. De Jong en Bergwijn stonden meestal gesloten. Het tempo waarin de bal achterin veelvuldig rondging was ook te laag om het tijdig kantelen voor de tegenstander lastig te maken. De voorhoede stond bovendien regelmatig smal tijdens de opbouw van PSV. Dat maakte de ruimtes klein om tot goede aanvallen te komen.
Aan de linkerzijde was er met Malen wel wat actie te zien in samenwerking met Gaston Pereiro en Angelino. In vrijwel alle gevallen koos Malen bij aanvang van de aanval aan de binnenkant (in de rug) van zijn tegenstander positie als de linksback van PSV de bal had. Angelino had dan de mogelijkheid om langs de lijn een bal in de diepte te geven. In één moment (onderstaand screenshot) zocht de nummer zes van PSV diagonaal naar Pereiro. Hier had Malen de diepte kunnen zoeken om zijn tegenstander heen, maar dat deed hij niet. Voor het doel had de Jong gestaan als Malen de diepte in gedoken was (zie blauwe lijnen). Pereiro koos niet voor die bal, maar legde de terug op Angelino, die doorliep de drukte in. Het verdedigen van Fortuna werd daardoor makkelijker (zie rode lijnen). Uiteindelijk kwam er via de kluts toch een kans uit voor Pereiro, maar geen doelpunt.
In tempo verleggen van het spel
Na de rust speelde Fortuna met tien man. PSV maakte daar gebruik van. Het spel werd meerdere malen in hoog tempo verlegd. Dat was nu eenvoudiger geworden door het mannetje minder. Omdat de promovendus op het middenveld meestal met drie mensen stond (waarom niet met vier?), konden zij het kantelen niet bijbenen. De afstanden werden daardoor te groot. Dat bracht ruimte voor middenvelders of backs van PSV om te overlappen (over de eigen aanvallers heengaan) aan de zijkanten. Die kwamen dan in vrije positie om een voorzet te geven.
Het beste voorbeeld daarvan was de 4-0. Op rechts maakte Denzel Dumfries zich vrij na een ingooi en trok naar binnen. Hij passte de uitzakkende De Jong in, die liet vallen op Jorrit Hendrix en ook hij speelde de bal direct door naar Cody Gakpo. Daardoor was het tempo van het verleggen hoog en kon Fortuna dat niet op tijd volgen. Ondertussen was Angelino al onderweg om de overlap buitenom te maken. De dubbele dekking aan de rechterkant van Fortuna ontbrak.
Rechtsback Alessandro Ciranni kwam tegenover zowel Gakpo als Angelino te staan. De Eindhovense linksback kwam op snelheid vrij net voor de achterlijn om de voorzet te geven, waarna De Jong goed getimed voor zijn man kwam en binnentikte. In onderstaand screenshot is te zien hoe het patroon verliep. Zichtbaar is ook dat heel Fortuna nog aan het kantelen is naar de balkant. Daarmee waren ze te laat. De Fortuna-spelers keken allemaal naar de bal en niet naar de tegenstanders. Achterin werden Pereiro en Mohammed Ihattaren daardoor vrij gelaten.
Positie kiezen De Jong
De kwaliteiten van de spits van PSV kwamen zondag weer duidelijk aan het licht. Op verschillende momenten in de wedstrijd liet De Jong zien hoe goed hij is, maar in de screenshots worden alleen de doelpunten (drie stuks) uitgelicht. In onderstaande afbeelding koos De Jong precies tussen twee tegenstanders positie. Op het moment van de foto keek Mahamadou Dembélé om of PSV’s nummer 9 in zijn rug werd opgevangen. Dat leek het geval, maar José Rodrigez hield te veel afstand en de Eindhovense topscorer rondde technisch optimaal met het hoofd af.
Bij zijn tweede van de middag kwam De Jong goed getimed voor zijn tegenstander (zie onderstaand screenshot). De timing was dusdanig dat het voor Angelino duidelijk was waar de spits de bal wilde ontvangen. Daarnaast moest de Jong dan ook op het juiste moment bij de bal zijn, eerder dan tegenstander Rodriguez. Het lukte en met de punt van de schoen werd de verre hoek gevonden.
Het laatste doelpunt van de hattrick, in onderstaand screenshot zichtbaar, liet zien dat de spits vooruit keek, zijn omgeving scande en wist waar de ruimte zou komen. De Jong (blauwe pijl) deed exact het tegengestelde van zes spelers van Fortuna (rode pijlen) en liep achteruit in plaats van vooruit. Belangrijk daarbij was dat hij het doel voor zich hield als de bal bij hem zou aankomen. Dat scoort makkelijker dan vanuit een hoek. Ook hier was de timing uitstekend en wist Pereiro tijdig waar hij de bal moest plaatsen.
PSV won met een ruime uitslag, maar had daarbij wel enige hulp van de tegenstander. De 1-0 viel voor de voeten van Pereiro, die overigens loepzuiver afrondde, en de rode kaart maakte het ook wat eenvoudiger. Het moet gezegd dat de Eindhovenaren ook van het laatste feit optimaal gebruikmaakten. Ze vonden de manier om het overtal effectief te benutten. Dat blijkt voor veel teams vaak nog niet zo eenvoudig. De Jong was deze middag een maatje te groot voor de verdedigers van Fortuna Sittard.
Ruud Bijnen is als voetbalanalist werkzaam voor Almere City, bezig aan zijn master in coaching aan het Cruijff Institute en kijkt voor VoetbalPrimeur naar de belangrijke wedstrijden.