PSV en Ajax clashen: kansen in Eindhoven, geheim wapen in Amsterdam
Het is pas januari, maar de wedstrijd van het Eredivisie-jaar staat al voor de deur: PSV - Ajax. In Amsterdam werd het 5-0, maar de Eindhovenaren verloren sindsdien geen competitiewedstrijd meer en gaan aan kop. VoetbalPrimeur beschouwt voor: waarom het verdedigende systeem van PSV waarschijnlijk de doorslag gaat geven.
Door Evert van Zoelen
Verdedigen vanuit de zone
Sinds de komst van Roger Schmidt in Eindhoven is PSV overgestapt op een 'echte' zoneverdediging. Wanneer de ploeg de bal niet heeft en wordt teruggedrongen richting de eigen helft, zien we steevast twee lijntjes van vier ontstaan die net voor elkaar positie kiezen. De spelers van PSV dekken daarbij bepaalde ruimtes op het veld af en zijn minder georiënteerd op een directe tegenstander. Het doel is vooral om het centrum dicht te houden en het spel van de tegenstander richting de zijkant te dwingen.
PSV verdedigt vanuit een 4-4-2 formatie in de eerste wedstrijd tegen Ajax. Bron: ESPN.
Zonedekking heeft enkele voor- en nadelen, zoals elke tactische keuze in het voetbal. Aan de ene kant is PSV niet afhankelijk van de organisatie van de tegenpartij en kunnen spelers meer vanuit een vaste positie spelen. Daarnaast is het over het algemeen effectiever om counters mee op te zetten. De middenvelders staan immers vaak voor de middenvelders van de tegenpartij. Wanneer die de bal verovert, ontstaat er dus meteen een overtalsituatie de andere kant op.
Het grote nadeel van zonedekking: wanneer de tegenstander de bal tussen de linies door weet te spelen zijn de middenvelders van PSV meteen uitgespeeld en kan de tegenstander profiteren van de ontstane ruimte. Dit is het punt waarop de vorige twee edities van PSV - Ajax werden beslist.
De middenvelders van PSV staan voor de aanvallers van Ajax. Op het moment van balverovering ontstaat er daardoor meteen een overtalsituatie de andere kant op. Bron: ESPN.
Hoe Ajax speelt tegen PSV
Ajax speelt vaak vanuit dezelfde patronen tegen de zonedekking van PSV. Ten eerste wordt er een overtal gecreëerd in de opbouw. Eén van de kwaliteiten van Ajax is dat ze dit overtal op verschillende manieren weten vorm te geven. De ene keer is het Edson Álvarez die uitzakt tussen Lisandro Martínez en Jurriën Timber. De andere keer is het Daley Blind of Noussair Mazraoui die meer naar binnen speelt om zo de drie-tegen-twee-situatie achterin te creëren.
Ajax maakt achterin het overtal door Álvarez uit te laten zakken. Bron: ESPN.
Ajax maakt het overtal achterin door Blind meer naar binnen te laten spelen. Bron: ESPN.
Heeft Ajax een vrije speler in de opbouw gecreëerd, dan proberen de Amsterdammers een speler tussen de linies te vinden. Ajax heeft hier grofweg drie manieren voor:
1) Een directe bal van één van de centrale verdedigers op een speler die positie kiest tussen de linies.
Martínez dribbelt in en weet met een directe pass Ryan Gravenberch tussen de linies te bereiken. Bron: ESPN.
2) Ajax speelt de bal naar de back, waarna deze de bal terugbrengt naar de as.
Blind ontvangt de bal en kan Gravenberch tussen de linies bereiken. Bron: ESPN.
3) Het uitspelen van de drie-tegen-twee-situatie aan de zijkant. Wanneer Ajax achterin het overtal creëert en één van de centrale verdedigers indribbelt, onstaat deze situatie aan de zijkant. Op onderstaande afbeelding dribbelt Álvarez in, waardoor het overtal ontstaat met Mazraoui en Antony tegen Bruma en Philipp Max. De bal gaat naar Mazraoui, waardoor Max druk moet zetten. Op dat moment maakt Antony de loopactie de hoek in en ontvangt hij de bal. Olivier Boscagli moet achter hem aan, waardoor het hele centrum van PSV uit elkaar getrokken wordt en uit de aanval die volgt schiet Steven Berghuis bijna de 1-0 binnen.
Ajax creëert een drie-tegen-twee-situatie aan de zijkant. Bron: ESPN.
Ajax weet in de onderlinge confrontatie in de eredivisie op deze manier het openingsdoelpunt te maken. Gravenberch beweegt naar de zijkant en trekt zo Phillipp Mwene uit positie, Dušan Tadić maakt de loopactie de hoek in en uit zijn voorzet scoort Berghuis de 1-0.
Opbouw richting de 1-0 van Ajax tegen PSV. Bron: ESPN.
De kansen voor PSV
Het positioneren van zoveel spelers tussen de linies heeft ook een nadeel voor Ajax. Wanneer PSV de pass weet te onderscheppen, ontstaat er direct een gevaarlijke situatie de andere kant op.
In het onderlinge gevecht om de Johan Cruijff Schaal weet PSV deze momenten effectief te benutten. Zie onderstaande foto's van de 0-2 die wedstrijd. PSV verovert de bal op eigen helft waarbij zes spelers van Ajax voor de bal staan. Nadat Mario Götze met een technisch hoogstandje onder de druk uitkomt, ligt de ruimte helemaal open. Er volgt een drie-tegen-twee-situatie met Noni Madueke, de bijgesloten Marco van Ginkel en Cody Gakpo tegen twee verdedigers van Ajax. Uiteindelijk is het Madueke die na een individuele actie raak mikt.
PSV verovert de bal op eigen helft. Zes spelers van Ajax staan voor de bal. Bron: ESPN.
Dit leidt uiteindelijk tot een drie-tegen-twee-situatie aan de andere kant. Bron: ESPN.
Hetzelfde zagen we terug in de openingsfase van de onderlinge confrontatie in de Eredivisie. Na twee minuten kan Carlos Vinícius zijn ploeg al op voorsprong koppen nadat PSV de bal rond de middenlijn weten te veroveren. Ajax heeft meerdere spelers voor de bal staan, terwijl de middenvelders van PSV hun positie hebben gehouden en daardoor relatief veel ruimte hebben. PSV zet de tegenaanval op en Vinícius kopt bijna binnen.
PSV verovert de bal en e staan meerdere spelers van Ajax voor de bal, terwijl de middenvelders van PSV vrij veel ruimte hebben. Bron: ESPN.
Het geheime wapen van Ajax
Na enkele grote kansen in de openingsfase wist in de Eedivisie-wedstrijd nog maar weinig te creëren tegen Ajax. Voor Ajax was er namelijk een manier om de tegenaanval van PSV te stoppen voordat deze überhaupt kon beginnen. Door meteen druk te zetten op de bal in de eerste paar seconden na balverlies konden de Amsterdammers de bal meteen heroveroveren, zonder dat PSV de helft van Ajax wist te bereiken. In de wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal liep dit niet goed, maar in de Eredivisie-wedstrijd ging dit juist uitstekend. Eén van de grote vragen voor aanstaande zondag is dus of het PSV lukt om onder deze druk van Ajax uit te komen.
Ajax raakt de bal kwijt maar sprint direct vooruit om de speler met de bal onder druk te zetten. Deze geeft onder druk een onzuivere pass, waardoor Ajax het balbezit weer over kan nemen. Bron: ESPN.
De grote vraag voor aanstaande zondag: lukt het Ajax om tussen de linies van PSV door te spelen? Zo ja, dan ligt er veel ruimte tussen de linies van PSV en kan het zomaar weer een herhaling van de wedstrijd in Amsterdam worden. Echter, wanneer PSV de passes weten te onderscheppen en onder de eerste druk van Ajax uit weten te komen, dan kan het zomaar zijn dat de Eindhovenaren winnen en de voorsprong uitbouwen naar vier punten.